In deze blogpost deel ik met veel plezier drie toneelstukken uit verschillende perioden. Ieder naar mijn mening bijzonder op een unieke manier, waarbij het duidelijk wordt hoeveel theatertalent er in ons land te vinden is. Zowel vroeger als nu.
- Leedvermaak van Judith Herzberg uit het jaar 1934
- Lucifer van Joost van den Vondel uit het jaar 1648
- Wildernis van Wende Snijders uit het jaar 2021, in samenwerking met Theater Oostpool
Uiteraard zijn dit lang niet alle Nederlandse toneelstukken die beroemdheid hebben vergaard. Denk aan toneelstukken als Spaanschen Brabander, Op hoop van zegen, Een bruid in de Morgen, Cloaca, Gijsbrecht van Aemstel (ook van Joost van den Vondel), Elckerlyc en niet te vergeten Ten Oorlog!
Leedvermaak
Leedvermaak is onderdeel van een trilogie en het geesteskind van Judith Herzberg. Judith Herzberg is geboren in 1934. Ze is een bekende dichtster en toneelschrijfster, en wist zelf tijdens de Tweede Wereldoorlog te ontsnappen van het transport naar Kamp Westerbork samen met haar broer en zus. Hoewel de kinderen de rest van de tijd moesten onderduiken zonder de aanwezigheid van hun ouders werden ze wel herenigd, want de vader en moeder van Judith Herzberg wisten de oorlog uiteindelijk te overleven.
Het eerste werk van Judith Herzberg was te lezen in Vrij Nederland, een weekblad dat een van haar gedichten publiceerde. Na het uitgeven van een dichtbundel begon ze ook met het schrijven van toneelstukken, waaronder dus Leedvermaak, inmiddels een Nederlandse klassieker.
Het verhaal gaat over Lea, wiens ouders moeite hebben met de oorlog die ze hebben meegemaakt. Lea trouwt voor de derde keer en zowel haar ouders als onderduik moeder zijn aanwezig op de grote dag. De familieverhoudingen worden alleen steeds ingewikkelder. Het verhaal gaat echter verder en laat zien hoe ook daarop volgende generaties worstelen met het verleden.
Leedvermaak is onder andere door het Nationale Theater opnieuw uitgebracht en ze vertolken met veel humor een Amsterdams gezin. De trilogie laat zien hoe onverwerkte trauma’s generaties lang blijven bestaan. Het Nationale Theater liet in 2022 voor de eerste keer alle drie de stukken van de trilogie zien achter elkaar, ter ere van de 50 jarige bevrijding.
Hieronder een video van het toneelstuk in 1982:
Lucifer
Lucifer is een toneelstuk van Joost van den Vondel dat zich afspeelt in de hemel. Hij was evenals Judith Herzberg zowel een dichter als een toneelschrijver. Hij leefde echter een behoorlijke periode eerder, van 1587 tot 1679. Hoewel Joost van den Vondel geboren is in Keulen, bracht hij de meeste tijd van zijn leven door in onze hoofdstad. Hij heeft meer dan 33 treurspelen geschreven, waaronder het iconische stuk Lucifer.
Lucifer was voor het eerst te zien in de Amsterdamse Schouwburg in het jaar 1654, maar het was zo omstreden dat het al snel werd verboden vanwege het verzet tegen god. Het stuk is inmiddels bekend over de hele wereld.
Lucifer werd onder meer vertolkt door Collectief Blauwdruk in 2022, die er een eigen draai aangaven met de titel Recht op de Hemel. Ze gaan in op de balans of onbalans tussen recht en privileges, na het plotselinge overlijden van god. Met een spel van Tijn Panis, Romijn Scholten en Bram Walter.
De Wildernis
Tenslotte een minder bekend toneelstuk, maar naar mijn mening een hedendaags pareltje. Wende Snijders schreef De Wildernis, dat werd uitgevoerd door NKK NXT en Theater Oostpool. Wende Snijders is geboren in Engeland, maar groeide op in Nederland vanaf haar negende na al een groot deel van de wereld gezien te hebben als jong kind.
Dit talent is zowel schrijfster als zangeres, en bedacht ook dit toneelstuk tijdens een periode in Frankrijk. Drie dagen alleen op een berg waren voldoende voor het ontwikkelen van dit concept, waarin ze nadacht over het ontbreken van een kinderwens. Een gedachte waarin lang niet iedereen zich in kan vinden.
Ze bracht het stuk zelf tot leven, waarin ze zingt, danst en acteert. Ze wordt daarin ondersteund door overig talent uit theatergroep Oostpool en het Nederlands Kamerkoor. De titel verwijst volgens de toneelschrijfster zelf naar de wildernis die iedereen in zich heeft.